«واکاوی اسلوب معنا و عاطفه در دعای امام حسین (ع) و زیارت جامعه کبیره امام هادی (ع)»

نویسنده: نرگس معتمدی بارزیلی

اساتید راهنما: امیر مقدم متقی

اساتید مشاور: عبدالاحد غیبی

مقطع: فوق لیسانس

سال دفاع: 1393

مکان دفاع: دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

از جمله نیایش‌ها و مناجات سرشار از مضامین بلند و والای عرفانی، دعای عرفه‌ی امام حسین (ع) است که با تعابیر متعالی عرفانی، روح و جان هر عاشق دلباخته و تشنه‌ی معرفت را به دریای معارف توحیدی رهنمون می‌سازد. امام حسین (ع) در این دعای پرمحتوا و شیوا، عالی‌ترین مضامین توحیدی را در قالب کلماتی دل‌نشین بیان می‌کند و راه و روش بندگی و تضرع و درخواست نیاز از درگاه متعالی را به همگان می‌آموزد. از مشهورترین، برترین و شناخته شده‌ترین زیارت‌ها، زیارت جامعه‌ی کبیره‌ی امام هادی (ع) است که ایشان در آن شاخصه‌ها و پایه‌های اصلی شیعه را بیان فرموده‌اند که با فقرات بلندش به اوج وجود ائمه اطهار (ع) و بلندای هستی آنان نظر دارد و زمینه‌ی معرفت برتر و عرفان کامل‌تر را فراهم می‌سازد. این زیارت، منشور بلند امامت و هدایت است که چون سیل از کوهسار حضرت علی بن محمد النقی (ع) سرازیر شده است. اسلوب، معنا، عاطفه و خیال به‌عنوان عناصر ادبی در آفرینش اثر ادبی نقش مهمی دارند و هر یک به‌عنوان مکمل یکدیگر، با تأثیری که بر خواننده می‌گذارد، موجب ماندگاری اثر ادبی می‌شود. این پژوهش درصدد است که به روش توصیفی - تحلیلی به واکاوی اسلوب، معنا و عاطفه‌ی این نیایش و زیارت پرداخته و ساختارهای زیبای اسلوب، معنا و عاطفه‌ی این دعا و زیارت را نشان دهد و درجه‌ی فصاحت، بلاغت و موسیقی متن را با استفاده از آرایه‌هایی که در آن به کار رفته است، تبیین کند. از خلال بررسی‌های انجام گرفته این مطلب به دست آمد که حضرت سیدالشهدا (ع) و امام هادی (ع) این نیایش و زیارت پرطنین و پرمحتوا را از روی طبع و به دور از تکلف و در نهایت اخلاص و بندگی، در نثری فنی بر زبان مبارکشان جاری کرده‌اند. در دعای عرفه و زیارت جامعه‌ی کبیره، تناسب الفاظ با یکدیگر، استشهاد به قرآن و کاربرد صور خیال در استحکام و قوت اسلوب نقش مهمی داشته و علاوه بر آن باعث عمق و ژرف معنا گردیده است. اسلوب دعای عرفه و زیارت جامعه‌ی کبیره از جهت موسیقی درونی، در درجه‌ی بالایی قرار دارد و این امر در پی استفاده از آرایه‌های لفظی چون جناس، سجع، موازنه، ترصیع، رد الصدر علی العجز و بالعکس، بوده است. حسن ارتباط معانی، استیفای معنا و کاربرد آرایه‌های بدیع معنوی موجب شده است که هم در دعای عرفه و هم در زیارت جامعه‌ی کبیره، اهداف و اغراض به‌صورت تمام و کمال ارائه گردند. عواطف در هرکدام، همگی از روی احساس صادقانه و با حرارت و به‌صورت عمیق خود را نشان می‌دهد و این امر سبب ماندگاری و جاودانگی این نیایش و زیارت شده است.

برای اطلاعات بیشتر و مشاهده فصول و مقالات مرتبط با پایان‌نامه اینجا را کلیک کنید.