آغاز دعوت ابراهیم (ع) در قرآن و مقایسه آن با منابع یهودی - مسیحی

نویسنده: احمد پاکتچی

نام مجله: صحیفه مبین

سال و شماره انتشار: پاییز و زمستان 1388، شماره 46، (34 صفحه - از 7 تا 40)

آدرس اینترنتی: http://maarefquran.org/files/.pdf

رتبه مقاله: علمی - پژوهشی

چکیده

در بازتابی که از شخصیت حضرت ابراهیم خلیل (ع) به‌عنوان شخصیتی محوری در منابع ادیان ابراهیمی دیده می‌شود دوره زندگی ابراهیم (ع) در موطن پدری بسیار پیش از دوره زندگی‌اش در شام موردتوجه قرآن و منابع اسلامی بوده است و این در حالی است که در منابع یهودی و مسیحی تنها در متون محدودی پرداخت به آن دیده می‌شود. ازآنجاکه قصص مربوط به آغاز دعوت ابراهیم (ع) در منابع هر سه دین به‌صورت پراکنده و گسیخته نقل‌شده‌اند. در مقاله حاضر این قصص نخست به‌صورت قطعات داستانی مطالعه شده‌اند بدون آنکه روند روایت شناختی در آن لحاظ گردد و سپس این قطعات مورد به مورد در قصص قرآنی صورت‌بندی شده‌اند تا ترکیب داستانی درروند هر قصه قرآنی به دست آید این صورت‌بندی بر اساس مؤلفه‌های مشترک برآمده از قطعات پیش مطالعه شده تنظیم‌شده و در مقام مقایسه امکان می‌دهد که بتوان صورت‌بندی‌های کلان از داستان‌ها را به دست آورد. به‌موازات قرآن کوشش مشابهی نیز با همین گام‌ها در راستای دستیابی به‌صورت بندی‌های کلان در منابع یهودی – مسیحی انجام‌شده است تا زمینه‌ساز یک مطالعه مقایسه‌ای باشد.
در مقایسه نهایی به دست می‌آید روندهای داستانی با محوریت رویارویی ابراهیم (ع) با قوم خود و تحمل مصائبی از جانب ایشان که با نجات او خاتمه پذیرد، بن‌مایه مشترک میان بیشتر قصص اسلامی و یهودی – مسیحی است. طیف کوچک‌تری از قصص چالش‌های ابراهیم (ع) در فضای خانه پدری است که این طیف از قصص قرآنی بر محور تبیین وجه استغفار ابراهیم (ع) برای پدر است درحالی‌که در قصص یهودی – مسیحی بیشتر به دنبال تبیین آن است که هاران برادر ابراهیم (ع) چگونه کشته‌شده است. در طیف اخیر داستانی قرآنی استغفار ابراهیم (ع) برای پدرش درسی آموزنده درباره نحوه رفتار با والدین گمراه و نیز درسی شامل‌تر درباره نحوه رفتار پیامبران با دشمنان دین است و به‌کلی از روند و مقاصد داستان‌هایی با صورت‌بندی اول ناظر به ستیزی بی‌امان با اصل کفر است. درحالی‌که این صورت‌بندی دووجهی در پرداخت‌های قرآن کریم به‌وضوح دیده می‌شود. چنان‌که مشاهده شد در متون یهودی به نفع صورت‌بندی اول با رویکرد ستیز، قطبی شده است.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم (ع)، بت‌شکنی، قصص‌الانبیا، آپوکریفا، مدراش

براي مشاهده متن کامل مقاله و توضيحات بيشتر اينجا را کليک کنيد