عصمت ائمه (ع) در آیینه عقل و نقل

نویسنده: محسن ابراهیمی

اساتید راهنما: محمدهادی معرفت

اساتید مشاور: مصطفی محقق داماد

مقطع: فوق لیسانس

سال دفاع: 1362

مکان دفاع: دانشگاه قم

چکیده

این پژوهش یک پیش گفتار و سه بخش را در بر دارد که در مقدمه به موضوع، روش، پیشینه، پیش‌فرض‌ها، دشواری‌ها و نوآوری‌های پژوهش اشاره شده است. و در بخش اول که خود مشتمل بر دو فصل است، از حقیقت چیستی عصمت و تاریخچه آن بحث شده است. حقیقت و چیستی عصمت از معانی لغوی آن در کتب لغت، قرآن و اخبار آغاز و به معنای اصطلاحی آن از دیدگاه متکلمان اشاعره، عدلیه و حکما پیان پذیرفته است. اشاعره عصمت را به قدرت بر اطاعت یا عدم آفرینش گناه تعریف کرده که مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، سپس تعاریف متکلمان عدلیه که بر محور لطف می‌چرخد بررسی شده است و پس از آن نظریات حکما بررسی شده است و در نهایت، حقیقت عصمت بر اخبار عرضه شده و تعریفی از آن اتخاذ گردیده است. در پایان این فصل، واژه معادل عصمت از دیدگاه متکلمان یادآوری شده است. در فصل دوم از عقیده عصمت در چهار دین الهی زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام سخن گفته شده است تا روشن گردد که این عقیده ساخته و پرداخته‌ی شیعیان نیست. در بخش دوم عصمت بر عقل عرضه گردیده و مباحث آن در چهار فصل سامان یافته است. در نخستین فصل آن، از امکان و سازگاری عصمت با بشریت سخن رانده شده است و ادله منکران عصمت، نقادی گردیده است. در فصل دوم ابعاد و مراتب عصمت امامان (ع) و اقوال اندیشمندان شیعه در این زمینه بررسی شده است. در سومین فصل که درباره عصمت و اختیار است، مباحثی از قبیل منشأ جبری پنداشتن عصمت و پیامدها و مفاسد آن، منشأ اختیاری عصمت، اکتسابی یا موهبتی دانستن عصمت، عصمت در کودکی و نسبت عصمت از سهو و نسیان با اختیار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. و نگارنده منشأ عصمت را در علم خاص معصومان دانسته است و به نقد و بررسی دیگر نظریات پرداخته است. در آخرین فصل این بخش، دلایل عقلی عصمت مورد کاوش قرار گرفته که دلالت برخی از آن‌ها بر تمام مدعا، ناتمام و دلالت برخی دیگر پذیرفته شده است. در بخش سوم عصمت بر آیینه نقل عرضه گردیده است و خود آن سه فصل را در بر می‌گیرد. در نخستین فصل، عصمت امامان (ع) از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است و در این زمینه تنها، به آیات «امامت»، «اولی الامر» و «تطهیر» بسنده شده است. در فصل دوم به بررسی عصمت از دیدگاه اخبار و روایات پرداخته شده است و از مجموع اخبار، تمامی ابعاد و مراتب عصمت امامان (ع) نتیجه‌گیری شده است. و آخرین فصل این پژوهش را پرسش‌ها و پاسخ‌ها به خود اختصاص داده است که بسیاری از مشکلات عقلی و نقلی عصمت مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه کلی این پژوهش بر آن است که قرائن عقلی و نقلی زیادی اندیشه‌ی عصمت را همراهی می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر و مشاهده فصول و مقالات مرتبط با پایان‌نامه اینجا را کلیک کنید.