تصویر هفت آسمان در قرآن و «تمام نهج البلاغه»

نویسنده: سید علی‌رضا حجازی

نام مجله: پژوهشهای نهج البلاغه

سال و شماره انتشار: سال هشتم، بهار 1389، شماره 27 و 28 (35 صفحه - از 27 تا 61)

آدرس اینترنتی: http://www.ensani.ir/fa/content/default.aspx

رتبه مقاله: علمی - پژوهشی

چکیده

کاوش و بحث در آفرینش آسمان و زمین و تعداد و شکل و رنگ و تأثیرپذیری آن‌ها از یکدیگر با علم به‌دشواری آن از دیرباز تاکنون ادامه داشته است. در زمان ما-گرچه‌ پیشرفت‌های چشمگیر در علوم و افزایش توانایی استفاده از فنون و ابزارهای جدید صرفاً به‌ رازگشایی و پرده‌برداری از برخی حجاب‌های تودرتوی این پدیده‌های شگفت کمک کرده‌ است-نباید این یافته‌های جدید علمی و فرضیه‌های غیرقطعی تجربی را بر آیات قرآن و روایات معصومان تحمیل کرد. در این مقاله بر آنیم پس از طرح مسئله و با استفاده از آیات‌ و روایات پاسخی برای این پرسش‌ها بیاییم: درباره هفت‌آسمان چه دیدگاه‌هایی هست؟ آیا واژه سماء و سماوات در قرآن به یک معناست؟ مراد از آسمان‌های هفت‌گانه در قرآن و در کلام امیر مؤمنان، حضرت علی (ع)، چیست؟ آسمان‌های هفت‌گانه در کتاب تمام نهج‌البلاغه 2 چگونه نام‌گذاری شده‌اند؟ آسمان‌های هفت‌گانه در کلام حضرت امیر از چه رنگی است؟ مفهوم آسمان‌های هفت‌گانه (که از قرآن و روایات استنباط شده) چگونه بر نظریه‌ی بعد چهارم‌ منطبق می‌شود؟ در پایان، با استفاده از مفاد آیات و روایات خواهیم گفت که آسمان جهان‌ ما-که یکی از آسمان‌های هفت‌گانه است-عبارت است از همه ثوابت و سیارات. همه آنچه تاکنون دیده‌شده و می‌بینیم همان آسمان اول است و شش آسمان دیگر عوالمی غیرازاین کرات آسمانی‌اند. آسمان‌های هفت‌گانه همه مخلوقات جسمانی‌اند، اگرچه از موادی‌ لطیف باشند، زیرا وجودی مجرد از ماده و صورت مکان ندارد. هریک از آسمان‌های هفت‌گانه ملکوت دارد و، به‌موازات هفت‌آسمان، هفت ملکوت‌ آسمان وجود دارد. رابطه ملکوت آسمان‌ها با آسمان‌ها مثل رابطه ظاهر و باطن است. فرود آمدن فرشتگان از آسمان و بالا رفتنشان در آن، فرود آمدن روزی از آسمان و باز نشدن‌ درهای آسمان به روی کافران، و...، که در آیات و روایات آمده، همه مربوط به ملکوت‌ آسمان‌هاست، نه آسمان‌های جسمانی. مفهوم آسمان‌های هفت‌گانه در قرآن (به‌ویژه با عنایت به تبیین و تفسیر اهل‌بیت‌ (ع) از قرآن و با استفاده از نظریه‌ی بعد چهارم و تطبیق آن بر تصور وجود و زندگی‌ آدمی در فضایی چهاربعدی) ممکن است بیانگر ابعاد بالاتر در جهان هستی باشد. به نظر می‌رسد این نظریه با استمداد از دستاوردهای جدید علمی و کاوش‌های دقیق‌ دانشمندان نجوم و دیگر صاحب‌نظران از دیگر نظریات پذیرفتنی‌تر باشد. پس هرگز نباید مضمون آیات و روایات را فقط با یافته‌های ناقص و فهم قاصر خویش‌ تفسیر کنیم که مبادا اگر با برداشت‌های ما همسو نبود، آن‌ها را رد یا در حقیقت آن تردید کنیم. بشری که در مقایسه با همه جهانی که تاکنون شناخته‌شده به‌مراتب کوچک‌تر از دانه‌ای شن و ذره بسیار بسیار کوچکی در بیابانی پهناور است چگونه می‌تواند ادعا کند که‌ تمام هفت‌آسمان و زمین را دیده و آن‌ها را درنوردیده؟!

کلیدواژه‌ها

هفت‌آسمان، قرآن، تمام نهج‌البلاغه، امیر مؤمنان (ع)، روزی، ملکوت، بعد چهارم

براي مشاهده متن کامل مقاله و توضيحات بيشتر اينجا را کليک کنيد