حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود طباطبایی‌نژاد، مدیر گروه سیره‌نگاری موسسه دارالحدیث در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) گفت: دانشنامه اهل‌بیت(ع) یکی از کارهای فاخری است که توسط این گروه در موسسه دارالحدیث در حال انجام است که بخشی از آن نیز انجام شده است.

وی ادامه داد: تاکنون دانشنامه ۱۴ جلدی امام علی(ع)، ۱۴ جلدی امام حسین(ع) و دانشنامه امام مهدی(عج) در ۱۰ جلد نوشته و منتشر شده است و بازتاب و بازخوردهای خوبی نیز داشته و مورد استقبال محققان قرار گرفته است.

طباطبایی‌نژاد با بیان اینکه تدوین دانشنامه سایر معصومان(ع) نیز در دستور کار قرار دارد، بیان کرد: اولویت ما تدوین و تالیف دانشنامه حضرت زهرا(س) است که ممکن است تا سال آینده قابل انتشار باشد و بعد هم دانشنامه امام مجتبی(ع) در دستور کار قرار خواهد گرفت.

وی افزود: روش کلی و کلان ما در تدوین این دانشنامه استفاده از منابع معتبر حدیثی و تاریخی شیعه و سنی و عمدتا از منابع قدیمی است لذا از منابع قرن دهم به این طرف استفاده نمی‌کنیم.

طباطبایی‌نژاد اظهار کرد: قبل از قرن دهم نیز اولویت‌بندی در استفاده و بهره‌گیری از قرون اولیه و منابع معتبر این دوره‌هاست البته این به معنای آن نیست که ما همه منابع قدیمی را صحیح می‌دانیم بلکه درصدد رفع تعارضات هستیم.
این محقق با بیان اینکه اساس کار در سیره‌نگاری، آوردن عین مطالبی است که در متون و کتب حدیثی و تاریخی وجود دارد، تصریح کرد: البته در هر کجا که نیاز به نقد و توضیح وجود داشته باشد، بیاناتی آورده می‌شود ولی اساس کار ما در رعایت این مسئله است.

طباطبایی‌نژاد عنوان کرد: مطالب مربوط به ائمه متاخر  ممکن است یک جلد به صورت دانشنامه‌ای بیشتر نشود زیرا متون موجود در مورد آنان اندک است ولی دانشنامه مربوط به امامان متقدم همان طور که در سه مورد اولیه ذکر شد در چندین جلد تالیف و تدوین شده است.

طباطبایی‌نژاد با بیان اینکه در این دانشنامه‌ها، کل زندگی معصومان(ع) اعم از زندگی خصوصی و شخصی، شخصیت‌شناسی و فضایل آنان و خصائصشان بررسی شده است، گفت: مباحث سیاسی و اجتماعی دوره هر امام به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، همچنین بحث شهادت ائمه(ع) به خصوص برخی ائمه(ع) مانند امام حسین(ع) به نحوی تفصیلی‌تر مورد بحث قرار گرفته و می‌گیرند.

مدیر گروه سیره‌نگاری موسسه دارالحدیث تصریح کرد: بحثی مانند عاشورا بحث خاصی است لذا در این حیطه بیشتر کار شده و در مجموع دنبال تحقیق و جست و جوی کامل موضوعات و مباحث پیرامون هر امام به نحو جامعی هستیم.

شهادت نامه ۵ تن

وی افزود: تدوین دانشنامه‌ها چون کاری زمان‌بر است، به همین دلیل شهادتنامه معصومان(ع) را در مجلدات خاصی به صورت جدا نیز منتشر می‌کنیم، به همین دلیل شهادت‌نامه امام حسین(ع) در یک جلد منتشر شده و شهادت‌نامه ۵ تن نیز در مجلدی جداگانه نشر خواهد یافت و جلد سوم نیز اختصاص به بحث شهادتنامه سایر ائمه(ع) دارد.

طباطبایی نژاد با اشاره به اینکه از دل دانشنامه‌ها کارهای متعدد دیگری نیز استخراج شده و می‌شود، اظهار کرد: یکی از این فعالیت‌های علمی، شهادت‌نامه است که منتشر شده، اما فعالیت دیگری نیز در دست تدوین است و آن اینکه متن‌ها را به صورت پیوسته و روان در بخش شهادت‌نامه می‌آوریم تا یکدست شود؛ این کار در مرحله ویراستاری است و اواخر امسال به صورت کامل منتشر خواهد شد.

وی تاکید کرد: در دانشنامه مطالب به صورت مقالاتی جداگانه می‌آید، اما در این اثر مخاطب به صورت روان و یکجا و یکدست می‌تواند مطالب مربوط به عاشورا را براساس منابع کهن و معتبر مطالعه کند و از مراجعه به مقالات متعدد بی‌نیاز خواهد بود.

مدیر گروه سیره‌نگاری موسسه دارالحدیث با بیان اینکه در تمامی حیطه‌های علوم اسلامی نباید به آثار گذشتگان بسنده کنیم، اظهار کرد: گذشتگان امکانات محدودتری نسبت به محققان و علمای امروز داشته‌اند و همین محدودیت ها برخی نقایص را هم به همراه داشته است که امروز بهتر می توانیم به تحقیق بپردازیم از جمله راحت تر شدن امکان دسترسی همزمان به منابع بسیار ‌زیاد از طریق یک نرم‌افزار است که کارها را اسان کرده است.

کم توجهی به منبع شناسی در تحقیقات سیره

وی افزود: یکی از اشکالاتی که در تحقیقات امروزی در عرصه سیره‌نگاری وجود دارد غفلت از منبع‌شناسی است و در موارد متعددی دیده می‌شود که فرقی میان منابع کهن و جدید قائل نمی‌شوند، البته رویکردهای تحقیقی در این عرصه بسیار بهتر از گذشته شده است.

مدیر گروه سیره‌نگاری موسسه دارالحدیث تصریح کرد: متاسفانه باز هم شاهد انتشار متون ضعیف در برخی کتب و به خصوص در برخی منابر از سوی برخی منبری‌ها هستیم و مطالبی سست بیان می شود در حالی که نیازمند صحت و اتقان بیشتری در عرضه مطالب هستیم و باید از عرضه مطالبی که نسبت به اتقان و استحکام آن مطمئن نیستیم خودداری کنیم زیرا می‌تواند آثار منفی در میان اذهان داشته باشد.