آیین نکوداشت علامه سید جعفر مرتضی عاملی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم روز پنج شنبه 26 دیماه 98 برگزار شد

 حجت الاسلام والمسلمین یوسفی در آئین نکوداشت علامه سید جعفر مرتضی سخنان خود را با بیان دیدگاه علامه سید جعفر مرتضی در مورد حدیثی که مبنای نظریه ولایت فقیه است آغاز کرد. ایشان اظهار داشتند که مرحوم علامه مرتضی مستند به قرائن و شواهدی برخلاف این حدیث را برخلاف مشهور صحیحه می‌داند نه مقبوله.
ایشان اضافه کردند: بعد از آمدن عده ای از طلاب نجف به قم، مرکز آموزشی برای طلاب عرب زبان با عنوان «معهد دراسات الاسلامیه» راه افتاده بود. از مرحوم سید جعفر مرتضی درخواست شد که تاریخ اسلام را با دید تشیع بر مبنای کتاب فروغ ابدیت آیت الله سبحانی تدریس نماید. ایشان ابتدا پذیرفته بودند و بعد به یکسری اختلافات نظر با ایشان برخورد کرده بود. به طور اتفاقی همان ایام مقاله‌ای راجع به منشا تاریخ هجرت نوشته شده بود و بین سید جعفر مرتضی و حضرت آیت الله سبحانی در مورد این مقاله که آیا در سال 16 یا 17 هجری (زمان خلیفه دوم) این تاریخ رسمیت یافت یا در زمان خود پیامبر(ص) پایه گذاری شده اختلاف نظر افتاد. سیدجعفر مرتضی تصمیم گرفتند کار را از سر بگیرند و نتیجه آن انتشار تدریجی شش جلد کتاب «الصحیح من سیرة المصطفی(ص)» شد. در ادامه این مسیر تاریخ پژوهی ایشان با سیرة المرتضی و ... ادامه یافت.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، گفت: علامه جعفر مرتضی در کنار اینکه فردی انقلابی بود، از روح لطیف و تواضع مثال زدنی برخوردار بود که این موارد باید در زندگی نامه ایشان نوشته شوند.
مهدوی‌راد سیره و روش علمی علامه سید جعفر مرتضی را اینگونه تشریح کردند که ایشان تاریخ و حوادث تاریخی را به صورت جریانی نگاه می‌کرد. میان حوادث تاریخی پیوند برقرار کرده و دست‌های آلوده را کشف و چگونگی عملکرد این دست‌های آلوده را هم نشان می‌داد. یکی از مهمترین این موراد بازی جریان اموی با تاریخ اسلام است که دیگرانی مانند صاعب عبدالحمید در «تاریخ الاسلام السیاسی و الثقافی» و سامی بدری در «المدخل الی مصادر السیره» هم به آن پرداختند ولی جعفر مرتضی از زوایه‌ای دیگر به آن پرداخته و نکات ناپیدایی را که دیگران نمی‌دیدند استخراج نمود.
بنی امیه به کمک نقل‌های زیادی از مورخان، مفسران،‌مؤلفان و صحابی در دل تاریخ اسلام کار کردند. کثرت این نقل‌ها هم به گونه‌ای است که برخی بزرگان هم جرأت نزدیک شدن به این نقل‌ها را نداشتند اما علامه سیدجعفر مرتضی این نقل‌ها را کنار زد و پشت پرده ساخته‌های تاریخی را بر ملا کرد. از جمله:
1. قصه شق الصدر: اینها قصه شق الصدر را به الم نشرح لک صدرک وصل کردند. (اینکه پیامبر در بالای کوه بود و سینه او شکافته شد و همین سبب شرح صدر ایشان شد) به اندازه‌ای این ماجرا را زیاد نقل کردند که کمتر تفسیری است که در ذیل تفسیر سوره شرح، داستان آن را نقل نکرده باشند. ولی علامه مرتضی اسانید آن را به هم ریخته و درون مایه روایات را سنجیده و تناقض میان روایات را نشان داده و گفته که این داستانی که در مورد شرح صدر بیان شده گرته‌برداری از یک تفکر جاهلی است که آگاهانه یا نا‌اگاهانه بر ذهن بعضی از راویان تأثیر گذاشته و از آن طریق به اینجا رسیده است.
2. رضاع پیامبر(ص): برخی پذیرفتند که بخشی از رضا,‌پیامبر(ع) نزد سویبه کنیز ابولهب بود. علامه مرتضی این را با آیات قران تطبیق و نقد و رد کرده تا می‌رسد به رضاع حلیمه.
3. سفر بحیرا: علامه مرتضی ضمن اینکه در اصل داستان تشکیک می‌کند حواشی آن را نمی‌پذیرد و آنها را نقد می‌کند. از جمله اینکه در نقل این ماجرا ابوبکر حضور دارد که ایشان از نظر تاریخی نشان می‌دهد که امکان ندارد ابوبکر آنجا حضور داشته باشد بلکه این ماجرا ساخته شده برای پشتوانه «اول من اسلم» ابوبکر است.
4. نقد و رد مبانی دیدگاه اهل سنت در موضوعات ایمان ابوطالب، صوم عاشورا،
5. اولین کسی است که به صورت مستند نشان می‌دهد که شکستن بتها دو بار بود (لیلة المبیت و فتح مکه)