به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، فصلنامه «امامت پژوهی» به همت بنیاد فرهنگی امامت در جدیدترین شماره خود هفت مقاله به قلم پژوهشگران را ارائه می‌دهد.

«بررسی تعريف امامت در مدرسۀ بغداد»، عنوان مقاله‌ای است که سیّد محمد عالمی آن را نگاشته است. در چکیده مقاله می‌خوانیم: تعریف امامت، اساس و پایۀ بحث‌های امامت پژوهی است. در تفکّر شیعه، تعریف سامانمند و منطقی از امامت برای اولین بار از سوی متکلّمان مدرسۀ بغداد مطرح‌شده است.

نویسنده در این نوشتار، تعریف امامت را از دیدگاه مهم‌ترین شخصیت‌های مدرسۀ بغداد موردبررسی قرار داده و ویژگی‌های این تعاریف و نسبت آن‌ها با مفهوم نبوّت و رسالت از منظر متکلّمان مدرسۀ بغداد و تفاوت این تعاریف را به بحث گذاشته و در پایان به ارزیابی عام رویکرد مدرسۀ بغداد در تعریف امامت پرداخته است.

ازنظر نویسنده، به لحاظ روشی، رویکرد متکلّمان مدرسۀ بغداد در تعریف امامت موردپذیرش است، ولی به لحاظ محتوا و جامع‌ومانع بودن و تناسب آن با معارف قرآنی و روایی در ارتباط با امامت، با اشکالاتی مواجه است. به همین جهت تعریف امامت با توجه به جایگاه آن در قرآن و روایات، نیازمند تکمیل و بازبینی است.

عناوین مقالات عبارت‌اند از: «علل اختلاف شيعيان عصر حضور در تشخيص مصداق امام»، روح‌الله کاظمی نجف‌آبادی، «بررسی محتوايی احاديث حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام در هنگامۀ احتضار و نقد برخی از دیدگاه‌ها»، محمدکاظم اسماعیلی، «نظریۀ استیلا در فرايند نصب امام از ديدگاه اهل سنت و جماعت»، حامد مقدم، «علم امام از نگاه اميرالمؤمنين علیه‌السلام با تأکيد بر نهج‌البلاغه (نقد رويکرد تاريخی به علم امام)» محمدحسین نادم، «منبع‌ شناسی موضوع شفاعت»، زهره اخوان مقدم.

«هویت اجتماعی شيعۀ امامیه در قرون متقدّم تحليلی تاريخی - جامعه‌شناسانه بر قصیده ابن ‌منير طرابلسی» عنوان مقالی از آقایان: محمدحسین افراخته و حمیدرضا آذری ‌نیا است.

در چکیده مقاله آمده: دو قرن چهارم و پنجم، دوران قدرت و استیلای سیاسی- مذهبی شیعه برجهان اسلام به شمار می‌رود. گسترۀ جغرافیایی شیعیان در تمامی نقاط جهان اسلام، به انضمام حمایت سیاسی دو دولت آل‌بویه در بغداد و فاطمیان در مصر و منطقۀ شامات، باعث شد شیعیان فرصت ابراز علنی عقاید و انجام بسیاری از شعائر خود را پیدا کنند.

بر اساس نظریۀ تضاد دوقطبی در مباحث جامعه‌شناسی، بررسی وضعیت اعتقادی-‌ اجتماعی شیعیان بر مبنای متون و گزارش‌های نشان‌دهندۀ تقابل‌های هویتی میان شیعه و اهل سنّت، می‌تواند یکی از منابع در تحلیل تاریخی - ‌اجتماعی آن دوران باشد.

از منابع مهم در این زمینه، قصیدۀ مشهور «تتریه» سرودۀ ابن ‌منیر طرابلسی است که در آن به‌خوبی این تضادهای هویتی نشان داده‌شده است. ابن ‌منیر براثر حادثه‌ای که میان وی و یکی از نقبای آن دوران در بغداد روی داد، در شعری خواسته‌ای را از شریف مطرح نموده که در ضمن آن بسیاری از اعتقادات و تقابل‌های موجود در جامعۀ آن روز را به تصویر کشیده است.

گسترۀ موضوعات مطرح‌شده در این شعر که باورهای اعتقادی، تضادهای آیینی و مسائل عملی (اصطلاحاً فقهی) را در برمی‌گیرد، نشان‌دهندۀ تمامی تضادهای موجود در آن دوران است.

در این نوشتار تلاش بر آن است تا با بررسی ابیات این شعر، ابتدا خاستگاه اعتقادات و آیین‌های شیعی در روایات رسیده از اهل‌بیت علیهم‌السلام نشان داده‌شده و در ادامه به شواهد تاریخی وجود تضاد میان فرقه‌های اسلامی موجود در جامعۀ آن روز، به‌ویژه شهر بغداد به‌عنوان محل سکونت شریف، و منطقۀ شامات و مصر به‌عنوان محل سکونت ابن ‌منیر، اشاره شود.

شانزدهمین شماره از فصلنامه تخصصی «امامت پژوهی» از سوی بنیاد فرهنگی امامت در 284 صفحه و باقیمت: 10000 تومان انتشاریافته است.

علاقه‌مندان جهت تهیه فصلنامه به نشانی: قم، بلوار معلم، کوی 10، خیابان شهیدین، پلاک 56 مراجعه کرده و یا با تلفن: 37838690-025 تماس بگیرند.