به گزارش سایت دانشنامه اهل‌بیت (ع) سی و پنجمین جلسه شورای علمی «بخش تاریخ و سیره اهل‌بیت (ع)» دانشنامه اهل‌بیت (ع) در تاریخ 94/06/17 با حضور آقایان: صفری، مطهری و محمدی برگزار شد.

ریاست این جلسه را جناب آقای دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی بر عهده داشت و دبیر جلسه نیز جناب آقای نعمتی بود.

دستور جلسه

بررسی طرح‌های «اصبغ بن نباته» و «الارشاد» خانم بخشی؛ «ام عبدالله»، «ام فروه»، «حدیث» و «حمیده» خانم ناهید طیبی؛ «ام سلمه» خانم حکیم زاده؛

خلاصه مذاکرات

اصبغ بن نباته

1- شخصیت بسیار مهم از چند جهت: راوی با نوع روایات خاص (تاریخ‌نگاری) در تاریخ‌نگاران اثر داشته است. شخصی رمزآلود است که واقعیت شخصیتش معلوم نیست. در شرطه الخمیس است؛
2- دیدگاه‌ها در مورد وی (شیعه، سنی و مستشرقین)؛
3- توجه شود که آیا غلات یا اسماعیلیه به او علاقه دارند؟
4- ارتباط با ائمه: امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع)(در جنگ‌ها و صلح‌ها و...)؛
5- جنبه‌های اسطوره‌ای از جنبه‌های تاریخی جدا شود؛
6- میراث علمی گونه شناسی شود؛ گونه شناسی روایات؛ گونه شناسی مشایخ و شاگردان؛
7- پیشینه تحقیق و بررسی منابع به‌صورت گونه شناسانه؛
8- راوی عهدنامه مالک اشتر و وصیت امام به فرزندش محمد حنفیه؛
9- اصبغ در لحظات آخر امام حضور دارد و امام خطاب به وی یا اصبغ یا ... به این‌ها توجه شود؛
10- نسلش اگر باقی‌مانده؛
11- روایت ابوحمزه اگر از او صحیح باشد پس زمان امام سجاد زنده است.

الارشاد

1- آقای خانجانی در زمینه تاریخ‌نگاری شیخ مفید کار کرده و کتاب شده است؛
2- آقای خدایاری نیز پایان‌نامه‌اش در این زمینه است؛
3- درباره شخصیت شیخ مفید مستشرقین هم دیدگاه دارند دقت شود؛
4- منابع شیخ مفید دقت شود مقاله آقای صفری منابع شیخ مفید را کم دارد؛
5- نسخ خطی و چاپی در حد معمول لازم است. تفاوت بین نسخه‌ها وجود دارد یا نه؟ اگر باشد و دقت شود خوب است؛
6- در تاریخ‌نگاری‌های بعد از خود نظیر اعلام الوری تأثیر داشته است؛
7- توجه شود که تأثیراتش از کجاست؛
8- پیشینه تحقیق و منابع؛
9- تأثیر اجتماعی این کتاب در جامعه شیعه؛
10- مبانی شیخ مفید تکیه‌اش بر منابع خاصی است؛
11- چرا بخش امام علی (ع) نسبت به سایر امامان زیاد شده است؛
12- روش تاریخ‌نگاری شیخ مفید؛
13- کار آقای صادقی که در مورد لهوف انجام داده خوب است؛
14- بسترشناسی شکل‌گیری این کتاب؛ فضایی که سبب شد شیخ سراغ نوشتن این کتاب برود.

مداخل خانم طیبی

1- قلم دائره‌المعارفی باشد؛
2- مبانی کلامی دخالت داده نشود تاریخی نوشته شود؛
3- نظر شاذی خودتان دارید در اینجا دنبال اثبات آن نباشید؛
4- از بیرون گزارش‌ها گزارش کنید در صدد اثبات چیزی نباشید؛
5- شباهت‌هایی که این‌ها در زندگی دارند مثلاً خواب‌هایی که در مورد این‌ها وجود دارد؛
6- ارجاعات برخی مطالب به یکدیگر شود مثلاً در یکی کنیز بودن را مطرح کردید بقیه را به آن ارجاع دهید. تعدد نام‌ها؛
7- سرایت قصه‌نویسی به مادران ائمه را اشاره‌ای بکنید؛
8- روایات گونه شناسی شود؛
9- جایگاه اجتماعی خوب است اگر دارند آورده شود؛
10- اگر ادعایی دارید دلیل بیاورید؛
11- ساختار طرح یک مقدار جابجایی لازم دارد؛
12- دین و مذهب آنان توجه شود؛
13- کنیه و القاب خاصی در بین همسران ائمه وجود داشته یا نه مثل ام‌ابیها؛
14- وضعیت آنان بعد از امام؛
15- برخی از همسران ائمه برخوردی از سوی خلفای عباسی می‌شود آیا از مادران ائمه هم دراین‌بین بوده یا نه؟
16- پیشینه در آخر بحث؛
17- بررسی منابع.

ام سلمه

1- طرح از ساختار مشخصی برخوردار نیست. ساختار یا سیر تاریخی داشته باشد یا موضوعی؛
2- زیست‌نامه. جایگاه سیاسی. جایگاه اجتماعی. جایگاه فرهنگی و علمی. جایگاه نزد اهل سنت. ارتباط با ائمه؛
3- نگاه ما تقریبی است این طرح کاملاً کلامی تهیه شده است مثلاً غصب فدک، غصب خلافت. تاریخی و تقریبی باشد؛
4- قلم تاریخی باشد ماورایی نباشد؛
5- گونه شناسی روایات؛
6- دیدگاه‌ها در مورد وی (شیعه، اهل سنت و مستشرقان)؛
7- پیشینه و بررسی منابع در آخر بحث؛
8- معرفی خود ام سلمه، اسلام، هجرت، شوهر قبلی، خاندان، فرزندان، وفات و... در زیست‌نامه؛
9- جایگاه ام سلمه نزد پیامبر (ص)؛ با توجه به این‌که اهل سنت عایشه را محبوب پیامبر معرفی می‌کنند؛
10- جایگاه ام سلمه در نزد مسلمانان در آن دوره و دوره‌های بعدی؛
11- جایگاه ام سلمه در نزد ائمه (ع)؛
12- مواضع ام سلمه در قبال امویان؛
13- حضور اجتماعی و سیاسی در عصر پیامبر و عصر بعدی. نوع توجه ام سلمه و دیگر همسران پیامبر در قبال آیه و قرن فی بیوتکن... ؛
14- بعد از پیامبر دو حزب بین همسران پیامبر بوده یک حزب عایشه و حفصه و یک حزب هم ام سلمه و دیگر زنان پیامبر و این دو دستگی ادامه دارد؛
15- فضایل نقل‌شده فاطمه زهرا از ام سلمه؛
16- ارتباط وی با حضرت فاطمه و امیرالمؤمنین خاص است.

مصوبات

حجم «ابان بن عثمان» و «اصبغ بن نباته» 20 صفحه، «الارشاد» 40 صفحه؛ حجم مداخل خانم طیبی هرکدام 8 صفحه و «نجمه» تا 15 صفحه؛ حجم مدخل «ام سلمه» 40 صفحه.