شیوه های مختلف استخاره در فرهنگ اسلامی

نویسنده: حامد خانی

نام مجله: حدیث پژوهی

سال و شماره انتشار: سال ششم، بهار و تابستان 1394 - شماره 13(28 صفحه - از 223 تا 250)

آدرس اینترنتی: http://s-hadith.kashanu.ac. &sid=

رتبه مقاله: علمی-پژوهشی

چکیده

از مناسک رایج و پرکاربرد جامعۀ اسلامی، استخاره کردن است؛ رفتاری با شیوه‌های متنوع که پیشینه‌ای کهن در فرهنگ اسلامی دارد. عمدۀ شیوه‌های متنوع این منسک، مأثور و برخی نیز غیر مأثورند. به‌تبع، هریک نیز خاستگاهی دارند و خود نیز در طول زمان، دچار تحولات و تغییراتی شده‌اند. تنوع شیوه‌های استخاره و آداب همراه آن به‌قدری است که یافتن وجه جامعی میان این اشکال مختلف و بازشناسی ماهیت استخاره را بر پایۀ آن مؤلفه‌های مشترک دشوار می‌کند. از آن عرضه‌شده‌اند؛ روایاتی که  سو، عمدۀ شیوه‌های استخاره در قالب روایاتی منسوب به معصومین معمولاً با روش‌های کهن علوم حدیث نمی‌توان آن‌ها را تاریخ‌گزاری کرد. بر این پایه، بناست که مطالعۀ پیش رو با شناخت شیوه‌های مختلف منسک، ارزیابی شواهد بازمانده دربارۀ هر شیوه و نمودن معیارهایی برای دسته‌بندی این شیوه‌ها، به فرضیه‌ای برای تاریخ استخاره و تحول و تکامل آن در طول تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دست‌یابیم. بر پایۀ چنین فرضیه‌ای خواهیم توانست روایات پرشمار استخاره را تاریخ‌گزاری کنیم. به نظر می‌رسد اشکال مختلف استخاره در دوره‌ای طولانی از زمان، از ساده‌ترین شکل آن‌که دعایی ساده برای حاجت‌خواهی است، به رفتاری پیچیده، با کاربرد فناوری‌ها و ابزارهای گوناگون تبدیل‌شده است.

کلیدواژه‌ها

تفأل، تشهد، تاريخ آیین‌های اسلامی، تاريخ نماز، روان‌شناسی دين، تاریخ‌گزاری روايات

براي مشاهده متن کامل مقاله و توضيحات بيشتر اينجا را کليک کنيد