سه کتاب «سیره‌نویسان و قرآن» تألیف منصور داداش نژاد، «انساب‌نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری» تألیف سید محمدرضا عالمی و «نسب‌شناسان مسلمان» تألیف مرتضی شوشتری به مرحله دوم داوری کتاب سال راه یافتند.

گروه سیره معصومین (ع)

«سیره‌نویسان و قرآن»، منصور داداش نژاد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۳۲۶ صفحه، ۹۰ هزار ریال.

در این کتاب با مراجعه به منابع کهن و جدید سیره‌نویسی روند مراجعه به قرآن در مطالعات مربوط به سیره نبوی بررسی و پی‌گیری شده و سیر تطور آن و افزایش و گسترش مراجعه به قرآن توسط سیره‌نویسان از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده شده است. قرآن و سیره نبوی که دو پایه این تحقیق است، دو عنصر بسیار مهم و تأثیرگذار در زندگی و بالندگی جوامع اسلامی به شمار می‌رود.

سیره‌نویسی، شاخه‌ای کهن و مهم از تاریخ‌نگاری است که به دلیل محور قرار گرفتن رفتار و کردار رسول خدا (ص) در آن، تأثیر شایانی در چگونگی زیست مسلمانان داشته است. در این کتاب با مراجعه به منابع کهن و جدید سیره‌نویسی روند مراجعه به قرآن در مطالعات مربوط به سیره نبوی بررسی و پی‌گیری شده و سیر تطور آن و افزایش و گسترش مراجعه به قرآن توسط سیره‌نویسان از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده شده است.

وظیفه اصلی این اثر، بررسی سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی است و بر آن است تا با جستجو در منابع سیره رسول خدا (ص) آغاز و انجام این روند را روشن ساخته و ادوار ویژگی‌های هر دوره را روشن کند. اعتماد به آنچه در کتاب‌های سیره بر جای مانده، نیازمند بازخوانی مجدد روایات موجود در منابع اسلامی و دست یافتن به هسته اولیه روایاتی است که در طول تاریخ دستخوش دگرگونی و افزوده‌هایی شده‌اند. پژوهش پیش روی در مسیر نشان دادن تحولات کتاب‌های سیره از دریچه بررسی آیات مورد استناد سیره نویسان بوده است.

«انساب‌نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری»، سید محمدرضا عالمی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۲ هزار نسخه، ۲۳۲ صفحه، ۷۲ هزار ریال.

کتاب «انساب‌نگاری شیعه» از ابتدای شروع انساب‌نگاری مسلمانان تا قرن هفتم هجری به دنبال نقش شیعیان در انساب‌نگاری است و از لحاظ مکانی شامل تمام مناطقی است که انساب‌نگاری شیعیان در آنجا وجود داشته است. پرسش اصلی این اثر چگونگی تطور انساب‌نگاری از سوی شیعیان از آغاز تا پایان قرن هفتم هجری است و در این راستا نقش شیعیان در انساب‌نگاری عمومی و نیز در انساب‌نگاری اختصاصی طالبیان، بررسی و تحلیل می‌شود.

روش تحقیق کتاب «انساب‌نگاری شیعه» از نوع تحقیقات توصیفی تحلیلی است و در این اثر سعی شده است حتی‌الامکان از تألیفات اولیه در موضوع انساب‌نگاری استفاده شود تا چارچوبی مشخص از انساب‌نگاری شیعیان به دست آید. این اثر در قالب پنج فصل «مفاهیم و کلیات»، «انساب‌نگاری اسلامی»، «انساب‌نگاری عمومی شیعیان»، «تاریخچه انساب‌نگاری اختصاصی شیعه» و «تحلیل و بررسی انساب‌نگاری اختصاصی شیعیان» تنظیم شده و به تحلیل و بررسی انساب‌نگاری اختصاصی شیعیان می‌پردازد.

«نسب‌شناسان مسلمان»، مرتضی شوشتری، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، هزار نسخه، ۶۵۲ صفحه، ۲۶۰ هزار ریال.

کتاب «نسب‌شناسان مسلمان» به‌منظور احیای دوباره تبارشناسی و برای نمایاندن ثمرات کوشش و تلاش عالمان در این زمینه نگارش شده است. در این اثر تاریخ نسب‌شناسی و زندگانی علمی نسب‌شناسی در اسلام با توجه به اوضاع زمانی، مکانی و محدوده‌ها و سهم هر یک در پیشبرد دانش انساب بررسی شده است. این اثر ابتدا از جایگاه دانش انساب در ملل مختلف، به‌ویژه در میان ایرانیان باستان، یهودیان، مسیحیان و ملت‌های غربی سخن گفته و سپس به رابطه تاریخ‌نگاری و نسب‌شناسی و تأثیرات متقابل آن‌ها و همچنین نظرگاه اسلام و مسلمانان درباره علم انساب و مهم‌ترین موضوع این علم یعنی نسب خاندان پیامبر (ص) پرداخته است.

این کتاب نسب‌شناسان سده‌های نخست، میانی و معاصر را موردبررسی قرار می‌دهد و سخن درباره نسب‌شناسان سده‌های میانی و معاصر در عراق، ایران، مصر، شام، شمال آفریقا، حجاز، یمن، شبه‌قاره و... که در واقع بررسی دوره رکود دانش انساب محسوب می‌شود، پایان‌بخش این کتاب است. تبارشناسی، میراثی جهانی، تاریخ‌نگاری و نسب‌شناسی، دانش انساب از منظر اسلام و مسلمانان، نسب خاندان پیامبر اکرم (ص)، نخستین نسب‌شناسان و انساب عمومی عرب، تشکیلات نقابت و انساب سادات، نسب‌شناسی در ایران، از آغاز تا حمله مغول، دانش انساب در اندلس، نسب شناسان مصر، شام، شمال آفریقا در سده‌های میانی و دوره معاصر و... ازجمله عناوین فصل‌های این کتاب است.