مجموعه‌ی مقالات سایت دانشنامه اهل‌بیت (ع) به معرفی مقاله‌های مرتبط با مداخل دانشنامه اهل‌بیت (ع) می‌پردازد. این بخش از سایت به‌مانند قسمت پایان‌نامه‌ها، به سه کلان موضوع «تاریخی»، «کلامی _ سیاسی _ اجتماعی» و «فقهی _ اخلاقی» تقسیم شده است. همان‌گونه که دانشنامه نیز به سه بخش یاد شده تقسیم شده و هر کدام از این بخش‌ها مشغول تهیه مداخل مختص خود با همکاری نویسندگان می‌باشند. یکی از زیرمجموعه‌های قسمت تاریخیِ مقالات، بخش «اهل‌بیت (ع)» بوده، که به چهارده معصوم (ع) و اهل‌بیت (ع) (به شکل عام) تقسیم شده است. در این مقال بر آنیم تا بخش مقالات عنوان «امام حسین (ع)» از این مجموعه را معرفی کنیم.

به‌طور‌کلی معرفی هر مقاله در سایت دانشنامه اهل‌بیت (ع) همراه با درج نام نویسنده، نام مجله، سال و شماره انتشار آن و همچنین درج رتبه علمی مقاله است. چنان که اگر مقاله چکیده و کلیدواژه‌ای داشته باشد، در ادامه ذکر شده و علاوه بر این، امکان دریافت اصل مقاله نیز وجود دارد. همچنین آدرس اینترنتی مقاله که اثر به صورت متنی یا فایل pdf در آن وجود دارد، در معرفی مقالات لحاظ گردیده است. شایان ذکر است که تلاش بر این بوده تا مقالات به سایت خود مجلات ارجاع شود و در صورت عدم امکان به سایت‌هایی اشاره شود که ملاحظه تمام متن امکان پذیر باشد.

بنابراین در بخش «امام حسین (ع)» تعداد 41 مقاله قرار گرفته که به 4 زیرمجموعه تقسیم شده است که عبارتند از: «زمانه امام (ع)»، «سیره امام (ع)»، «قیام عاشورا» و «متفرقه». از مجموع مقالات، 11 مقاله حائز رتبه علمی - پژوهشی بوده و 5 مقاله دارای رتبه علمی - ترویجی هستند. شایان ذکر است که در اینجا به تعدادی از مقالات ارزشمند این بخش اشاره می‌شود:

1. عنوان مقاله: «بررسی تاریخی روزه عاشورا در صدر اسلام»

نویسنده: «حمیدرضا مطهری، مهدی رفیعا» 
سال و شماره انتشار: زمستان 1391، شماره 52

چکيده

استحباب و سنت بودن روزه عاشورا، همواره موردتوجه اهل سنت بوده است و بر آن تأکید می‌شود. از طرفی این روز در نزد شیعیان اهمیت ویژه‌ای دارد و روزه آن را نه‌تنها سنت و مستحب نمی‌دانند بلکه آن را بدعت و مکروه می‌شمارند. بررسی‌های تاریخی و روایی چنین می‌نمایند که روزه عاشورای صدر اسلام نه در ماه محرم، بلکه در روز دهم ماه تشری بوده است که روزه یهود با نام «کیپور» و «عاسور» در آن واقع می‌شود. علت اشتباه این روز با دهم محرم، تشابه در تلفظ است که عرب هر دو روز را «عاشورا» می‌خواند و از طرفی روزه آن روز نیز با وجوب روزه رمضان نسخ شده است. احیای این حکم منسوخ، نه‌تنها سنت نیست بلکه بدعتی است که از سوی افراد همسو با سیاست‌های اموی ترویج گردیده است. بر این اساس، تبیین علمی این امر می‌تواند در کاهش تنش‌های فرقه‌ای و مذهبی مؤثر باشد. این نوشتار بر آن است تا پس از اشاره به آرای فقهی و روایت‌های این واقعه در منابع فریقین، با رویکردی تاریخی آن به این پرسش پاسخ دهد که ریشه روزه عاشورای صدر اسلام از کجاست و در عصر نبوی چه حکمی داشته است؟

کلیدواژه‌ها

روزه عاشورا، عاسور، ماه تشری، کیپور، عصر نبوی، بدعت

دریافت مقاله 

برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید

*****

2. عنوان مقاله: «خلط روایات تاریخی: ‌افسانه ارینب»

نویسنده: «عبدالرحیم قنوات»

نام مجله: تاریخ و تمدن اسلامی

سال و شماره انتشار: بهار و تابستان 1391، شماره 15

چکيده

ضمن بحث و ارائه نظر درباره شخصيت حسين بن علي (ع) و قيام و شهادت ايشان، گاه به داستان زني ارينب نام اشاره می‌شود که يزيد عاشق او شد و معاويه شوهرش را فريفت تا او را طلاق دهد و به همسري يزيد درآيد، اما هنگامی‌که فرستاده معاويه براي خواستگاري او می‌رفت، امام (ع) خواست تا پيشنهاد ازدواج وي را نيز مطرح سازد، ارينب ازدواج با امام را ترجيح داد، اما امام (ع) او را به همسر سابقش برگرداند و گفت که غرض وي از اين ازدواج بازگرداندن او به همسرش بوده است و بدین‌سان عشق يزيد و نقشه معاويه ناکام ماند. اهميت اين داستان در آن است که در بعضي از منابع اين رويداد برساخته را از زمینه‌ها و دلايل تقابل حسين بن علي (ع) با يزيد شمرده‌اند. در اين مقاله روايات مختلف مربوط به اين داستان بررسي و حقيقت ماجرا آشکار می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

حسين بن علي (ع)، معاويه، يزيد، ارينب دختر اسحاق، هند دختر سهيل بن عمرو

دریافت مقاله

برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید

*****

3. عنوان مقاله: «نقد و ارزيابي کتاب «الفتوح» با رويکرد به حادثه کربلا»

نویسنده: «نعمت‌الله صفري فروشاني، محمدعلي توحيدي»

نام مجله: تاریخ اسلام در آینه پژوهش

سال و شماره انتشار: پاييز 1388، شماره 23

چکيده

با کنکاش در منابع تراجم‌نگاری و کتاب‌شناسی‌ قرن‌های سوم و چهارم ‌هجری، درمی‌‌یابیم که کتاب «الفتوح» و نویسنده آن در جایگاه مناسبی قرار ندارند و پیرو آن، زندگی‌نامه ابن اعثم کوفی؛ مشخصات واقعی، مذهب، آثار و سایر ابعاد زندگی وی، به‌طور دقیق شناسایی نشده ‌است. بر پایة بایستگی معرفی و شناخت هرچه بیشتر کتاب «الفتوح» و جستجو در شرح‌حال نویسنده آن، پژوهش حاضر شکل گرفته است. هرچند کتاب «الفتوح» به خاطر برخی از گزارش‌های ناسازگار با مذاق مذهب تسنن، به محاق رانده شده است، باوجوداین، مذهب واقعی نویسنده را می‌توان از آن به ‌دست آورد که شدیداً پایبند مکتب خلفا بوده‌ است. بااینکه ابن اعثم، منابع و مصادر گزارش‌هایش را آن‌گونه‌که باید، به دست نمی‌دهد، کتاب «الفتوح» با توجه به تخصص نویسنده، تخصصی بودن کتاب و تناسب هندسی گزارش‌های تاریخی آن، اطمینان عرفی را برای خوانندگانش به ارمغان می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

ابن اعثم کوفی، الفتوح، مذهب، تاریخ‌نگاری، اسناد، واقعه کربلا

دریافت مقاله

برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید